سازمان ملل؛ مضحكه قدرت‌هاي جهاني

پایگاه رهنما :

در كنار بسياري از مسائلي كه حمله به سوريه در پي داشته است، ماجراي حمله امريكا به سوريه يك موضوع ديگر را نيز به رخ مي‌كشد و آن بي‌اعتنايي قدرت‌هاي جهاني به سازمان ملل متحد، استفاده ابزاري از اين سازمان و بي‌اعتنايي اين سازمان به راستي‌آزمايي دولت سوريه درخصوص مسائل شيميايي خود بوده است.

نخست؛ بي‌اعتنايي قدرت‌هاي جهاني به سازمان ملل

امريكا، فرانسه و انگليس در حمله اخير خود به سوريه (بدون دريافت هرگونه مجوزي از سازمان ملل) هيج اعتباري براي مهم‌ترين سازمان بين‌المللي به عنوان حافظ صلح و امنيت بين‌المللي به رسميت نشناختند و به اين سازمان به عنوان يك نهاد تحت حاكميت كشورهاي قدرتمند نگريستند. اين حمله يادآور حمله امريكا به افغانستان است كه به صورت يك جانبه و بدون دريافت مجوز از شوراي امنيت سازمان ملل انجام شده بود.

نكته مورد توجه در اينجا اين است كه اين حملات هيچ مبنايي در حقوق بين‌الملل نيز نداشته است هر چند بوريس جانسون وزير خارجه انگليس در اين خصوص گفته است: «استفاده از تسليحات شيميايي تنها اقدامي وحشيانه نيست بلكه غيرقانوني نيز هست و براي تضعيف قابليت تسليحات شيميايي اسد...»

در جايي ديگر نماينده انگليس در سازمان ملل مي‌گويد «در شرايط استثنايي كه مداخله بشردوستانه لازم باشد، كشورها مي‌توانند به طور استثنايي از زور استفاده كنند، به شرط آنكه شواهد كافي باشد، راه‌حل ديگري نباشد و استفاده از زور در حد متناسب باشد.»

شرايطي كه نماينده انگليس تحت عنوان مداخله بشردوستانه از آن ياد مي‌كند، در حالي مطرح مي‌شود كه اساساً در ماجراي سوريه، بحث مداخله بشردوستانه مطرح نيست و سخنان قبلي و اقدامات قبلي انگليس و دو كشور ديگر، حاكي از برخورد سياسي با موضوع سوريه است.

اين در حالي است كه براساس منشور ملل متحد، هيچ يك از اعضا ملل متحد حق توسل به نيروي نظامي غير از موارد دفاع مشروع را ندارند. در همين خصوص وزيرخارجه بريتانيا در خصوص سرعت و كارايي عمليات حمله به سوريه مي‌گويد «علت اينكه اين كشور بدون مشورت و تأييد پارلمان در حمله به سوريه با امريكا و فرانسه همكاري كرد، به خاطر تأكيد در سرعت و كارايي اين عمليات بود.» درخصوص امريكا نيز بايد به قانون اساسي اين كشور اشاره كرد كه التزام به منشور ملل متحد را اولي بر قوانين داخلي اعلام مي‌دارد. وقتي شوراي امنيت سازمان ملل اجازه فعاليت نظامي در سوريه را نمي‌دهد، به واقع امريكايي‌ها هم حقوق منشور را نقض كرده‌اند و هم قوانين داخلي ملي خود را.

دوم ماهيت اين سازمان و نفوذ قدرت‌هاي بزرگ؛ دلايل اصلي استفاده ابزاري از سازمان ملل

موضوع ديگري كه مي‌توان در خصوص حمله به سوريه آن را به خوبي مشاهده كرد، استفاده ابزاري از سازمان ملل براي مشروعيت دادن به سخنان خود است. نگاهي به سخنان نماينده دائم امريكا در شوراي امنيت يعني نيكي هيلي، نشاندهنده تلاش براي مشروعيت دادن به اقدامات غيرحقوقي امريكا از طريق اين سازمان است.

در حالي كه مكانيسم تحقيق و تفحص در خصوص حمله شيميايي دوما بايد از گذرگاه سازمان ملل و با استفاده از يك كميته حقيقت‌ياب بي‌طرف صورت گيرد، كشورهاي امريكا، انگليس و فرانسه طرح جديدي براي تحقيقات درباره سلاح‌هاي شيميايي سوريه به سازمان ملل ارائه داده‌اند. اين موضوع يكبار ديگر اصل بي‌طرفي اين نهاد بين‌المللي را زير سؤال مي‌برد و مؤيد تلاش اين سه كشور براي نفوذ بر فرآيند تصميم‌گيري يا راستي‌آزمايي اين سازمان به عنوان نهاد مرجع و صالح براي كشف علل حمله شيميايي به سوريه است.

بخشي از بي‌اعتنايي كشورهاي غربي به سازمان ملل به دليل مواضع سياسي اين سازمان بين‌المللي است. براي مثال، سخنان بي‌خاصيت آنتوني گوترش كه مي‌گويد «تمامي كشورها بايد از اقداماتي كه اوضاع سوريه را تشديد مي‌كند، بپرهيزند» تنها مواضع امريكايي‌ها و كشورهاي غربي را تحكيم مي‌بخشد. دبيركل سازمان ملل در پي تجاوز موشكي امريكا و متحدانش به خاك سوريه از تمامي كشورهاي عضو اين سازمان خواست از خود خويشتنداري نشان دهند و از اقداماتي كه به تشديد اوضاع سوريه منجر مي‌شود، پرهيز كنند.

اين در حالي است كه سه كشور غربي حاكميت و تماميت ارضي سوريه را زير سؤال برده‌اند و موضع سازمان ملل و دبير كل آن بايد در جهت محكوميت اقدام امريكايي‌ها حركت مي‌كرد و نه مشروعيت دادن به اقدام آنها. وقتي دبير كل سازماني بايد مستند و با ادله حقوقي و شواهد عيني اظهارنظر كند، در رابطه با حمله سه كشور متجاوز به يك عضو سازمان ملل مي‌گويد: «امريكا، انگليس و فرانسه قابليت شيميايي دولت سوريه را هدف قرار داده‌اند!» رفتار تجاوزگرانه اين سه كشور را آن هم در شرايطي كه تازه نماينده‌هاي اين سازمان به خاك سوريه وارد شده تا ادعاهاي مقامات امريكايي درخصوص استفاده از سلاح‌هاي شيميايي در شهر دوما را بررسي كنند، يك رسوايي بزرگ براي سازماني است كه دبير كل آن مي‌خواهد بي‌طرفانه حافظ حقوق ملت‌ها و عامل اصلي برخورد با تعدي‌كنندگان به حقوق ملت‌هاي مظلوم باشد.

با اين حساب وضعيت جنگ عليه سوريه كاملاً مشخص است. جنگي غيرقانوني كه هيچ مشروعيت حقوقي در هندسه ملل متحد نداشته است. حال در اين فضا سازمان ملل، شوراي امنيت و دبير كل اين سازمان همه به صف شده‌اند تا براي اين جنگ تبديل به حكم شوند و طرفين را به خويشتنداري دعوت كنند. اين در حالي است كه اساساً حاكميت و تماميت ارضي يك كشور عضو سازمان ملل متحد نقض شده و ديگر اعضاي قدرتمند اين سازمان دست به تجاوز به اين عضو زده‌اند.